г/ Лексічнае значэнне батанічных тэрмінаў звычайна тлумачыцца шляхам падбору літаратурных адпаведнікаў /плюшнік - aep, бобоўнік - капытнік, соўнях - сланечнік, лепеха - плывунец, зайчыкоў шчавер - кісліца, дзерэўянка святаяннік, качалка - рагоз/. У асобных выпадках тлумачэнне такіх тэрмінаў абмежавана з-за адсутнасці патрэбнай інфармацыі тым, пгго ў ілюстрацыйнай частцы слоўніка або ў той яго частцы, дзе падаецца лексічнае значэнне слова, адзначаны толькі некаторыя выяўленыя прыкметы адпаведных дрэў ці травяністых раслін, напрыклад: ЦШЕЦ м. Кусцістая нярэзкая трава. От вукосіў ціпец чысто. Той его добрэ вукосе, хто ўмее строіць косу. Ліпляны. СТОНОЎНЖ м. Травяністая расліна. У стоноўніку кругом лістка зубчьш, росце по порослях. Его параць i п'юць от жывота. Ліпляны. dl Кантэкстуальныя, фразеалагічныя значэнні пададзены ў слоўніку побач з іншымі значэннямі мясцовага слова; выразы, у якіх рэалізуюцца кантэкстуальныя значэнні, падкрэслены, напрыклад: КОЗЛЫ мн. 1. Сталюга. Пустаўлім козлы да рэжэм полено удвох. Тонеж. 2. Расці з раздваеннем стаяка на вялікія сукі. Ета сосна гтуйшла на козлы. Тонеж. 3. Раздвоены стаяк. На козлох помепгчаецца лежак боком. Маркоўскае. е/ Тэксты, цытаты з мовы жыхароў Лельчыцкага раёна запісаны спрошчанай транскрыпцыяй, у якой вьгкарыстаны сродкі беларускай графікі. Гэтыя сродкі дазволілі адлюстраваць фанетычныя асаблівасці лельчыцкіх гаворак: оканне /рогач - дышаль у возе для валоў, рогожа - рагоз/; лабіялізацыю галоснага гука «ы» /вугледка - люстэрка, вуворот - выварадень/; ужыванне ўказальна-асабовага займенніка 3-яй асобы з прыстаўным «в» /вон - ён/; спалучэнне «губны + л» у 1-ай асобе адзіночнага ліку i 3-яй асобе множнага ліку дзеясловаў другога спражэння з асновай на губны /кормлю - кормляць, сплю - спляць/i інш. ж/ У транскрыбіраваным запісе мясцовых матэрыялаў мяккасць зычных абазначана знакам «ь» у сярэдзіне слова перад цвёрдым зычным /бульбашка бурбалка, бусько - бусел/ i на канцы слова /горбыль - аполак, лапоцень свердзел/; пазіцыйная мяккасць зычных не адзначана /краснюк - падасінавік, есцека - ёсць/. Прызначаецца слоўнік як даведнік па дыялектнай лексіцы ўсходнепалескіх гаворак беларускай мовы для даследчыкаў-лінгвістаў, выкладчыкаў-філолагаў, студэнтаў філалагічных факультэтаўг настаўнікаў i ўсіх тых, хто цікавіцца скарбамі жывой народнай мовы
Дадатковыя словы
буселі, вывараденьі, пюць, рагозі, свердзелі, спляцьіi, ёні, ёсцьі, ібульбашка, івон, івугледка, ігорбыль, ікормлю, ікраснюк, іплюшнік, ірогач
19 👁